1 kwietnia 2021 r. w całej Polsce rozpoczął się Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, którym objęte są wszystkie osoby zamieszkujące w kraju stale lub czasowo w nim przebywające, a także osoby przebywające czasowo za granicą, jeśli posiadają tu adres stałego zameldowania.

Jak można wziąć udział w spisie?
Podstawową formą udziału w badaniu jest samospis przez Internet, czyli udzielanie odpowiedzi na pytania poprzez aplikację internetową dostępną pod adresem: https://spis.gov.pl. Aplikacja jest dostosowana do różnych typów urządzeń, w tym także do tabletów i telefonów komórkowych. Dla użytkowników gospodarstw domowych, którzy nie posiadają dostępu do Internetu, Urząd Statystyczny w Poznaniu oraz urzędy gmin zorganizują punkty do samospisu, zapewniając w nich także wsparcie ze strony pracowników urzędu.
Przewidziane są również dwie inne formy udziału w spisie: wywiad telefoniczny, który przeprowadzi rachmistrz (zada takie same pytania, jakie są w formularzu elektronicznym) oraz wywiad bezpośredni w miejscu zamieszkania osoby biorącej udział w spisie, z udziałem rachmistrza terenowego (jeśli kontakt osobisty będzie bezpieczny).
Można również zadzwonić na infolinię pod numerem 22 279 99 99 (wew. 1) i wybrać opcję połączenia z rachmistrzem, który przeprowadzi spis telefonicznie. Wszystkie formy gwarantują taki sam – wysoki – poziom bezpieczeństwa i poufności zebranych danych.
Udział w badaniu, zgodnie z ustawą z 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r., jest obowiązkowy!
Osoba objęta spisem, która nie może dopełnić obowiązku przeprowadzenia samospisu internetowego, w szczególności ze względu na stan zdrowia, brak dostępu do Internetu i możliwości dotarcia do punktu np. w gminie zgłasza ten fakt, nie później niż do 31 maja 2021 r., telefonując na numer infolinii spisowej.

Na jakie pytania trzeba będzie odpowiedzieć?
W spisie ludności i mieszkań zbierane będą dane dotyczące: struktury demograficznej, w tym – płci, wieku, stanu cywilnego prawnego i faktycznego, poziomu wykształcenia, aktywności zawodowej, w tym m.in. – zawodu wykonywanego, lokalizacji miejsca pracy, wymiaru czasu pracy, źródeł utrzymania (ale nie wysokości dochodów), niepełnosprawności, kraju pochodzenia, obywatelstwa, przynależności narodowo-etnicznej i języka jakim posługujemy się w domu, wyznania, migracji wewnętrznych i zagranicznych, składu osobowego i rodzaju więzi członków rodzin i gospodarstw domowych, a także warunków mieszkaniowych.
W badaniu zbierane są dane według stanu na dzień 31 marca 2021 r.

Po co zbierane są dane?
Dane w Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań zbierane są na potrzeby analiz demograficznych i społecznych będących podstawą wielu działań i decyzji z zakresu polityki społecznej kraju na każdym poziomie, od gminy po województwo. W ostatnich latach wielokrotnie zmagaliśmy się z brakiem aktualnych informacji określających sytuację rodzin, w tym np. liczby dzieci w rodzinach, w tym dzieci „pierwszych”, rodzin utrzymujących się wyłącznie z niezarobkowych źródeł, czy sytuację rodzin z osobami z niepełnosprawnościami i zakres potrzebnego im wsparcia. Coraz częściej padają pytania o liczbę cudzoziemców, w tym dzieci cudzoziemców przybywających do Polski w celach zarobkowych, którym należy zapewnić wsparcie np. w procesie edukacyjnym. Wciąż aktualne są pytania o skalę emigracji zarobkowej z Polski. Komisja Europejska rekomenduje by na te i inne pytania szukać odpowiedzi w spisach przeprowadzanych co dziesięć lat w roku kończącym się na „1”, umożliwiających nie tylko analizę sytuacji wewnątrz pojedynczego kraju, ale także na dokonanie porównań międzynarodowych, czy analizę sytuacji społeczno-gospodarczej w Unii Europejskiej, jako całości.

Czy potrzebne będą jakieś dokumenty?
Aplikacja spisowa nie przewiduje załączania żadnych dokumentów: dowodu osobistego, aktu urodzenia, świadectw ukończenia szkoły czy aktu własności mieszkania. Choć warto sobie przypomnieć najważniejsze fakty.
Kto będzie miał dostęp do danych?
Wszystkie dane, bez względu na sposób ich przekazania, natychmiast przesyłane są na serwery Głównego Urzędu Statystycznego. Dostęp do nich będą mieli wyłącznie pracownicy, którzy przed podjęciem pracy składają ślubowanie: „Przyrzekam, że będę wykonywać swoje prace na rzecz statystyki publicznej z całą rzetelnością, zgodnie z etyką zawodową statystyka, a poznane w czasie ich wykonywania dane jednostkowe zachowam w tajemnicy wobec osób trzecich.” Takie samo przyrzeczenie składają rachmistrze spisowi. Za naruszenie tajemnicy statystycznej, czyli udostępnienie danych zebranych od respondentów, grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
Urzędy gmin, podobnie jak wszyscy inni użytkownicy danych statystycznych (w tym organy administracji rządowej i samorządowej), otrzymają informacje w postaci zestawień dla określonych obszarów. Przy czym zostaną one przedstawione w taki sposób i tylko pod takim warunkiem, że niemożliwe będzie dotarcie do danych osobowych.